|
|
- 1697. mletački guvernadur je Tripun Štukanović, iz Perasta (dotadašnji vojni upravitelj novooslobođenog područja) postavljen od strane generalnog providura Dalmacije Danielea Dolfija. Peraški kapetan, Tripun Štukanović se, kao pomorac i u kopnenim dejstvima, istakao u mletačkoj vojnoj službi tokom Morejskog rata (oslobođenje Novog 1687; na ratištu u Crmnici i Albaniji, 1691/92. godine; kod Trebinja i u oslobođenju Klobuka, 1694). Otac je kasnijeg barskog nadbiskupa, Matije Štukanovića. Njegov treći sin je bio među glavnooptuženima (u plemićkoj zavjeri) za ubistvo osiljenog kapetana Perasta, kneza Vicka Bujovića, 1709. godine.
- 1697. (kraj februara) Mletačka republika, pod prijetnjom novčane kazne (1000 dukata) zabranjuje trgovinu svojih podanika - sa djelom Katunske nahije (Ozrinićima, Mrkovljanima i Zagarčanima) "koji napadaju nikšićke karavane, nanoseci štetu novim i starim podanicima".
- 1697.
 smrt Svetog Stefana Piperskog.
- XVII v. (kraj) pojava institucije ajana (ayan) u Osmanskom carstvu kao viđenije ličnosti, posrednika izmedju države i gradjana u kasabama. Birao ih je narod, uz saglasnost kadije ili sandžak-bega.
- XVII v. (krajem) Crmnicka Barbana (Barbana Fiume Zermn). Kartograf Vićenco Koroneli donji tok rijeke Morače naziva ovim imenom (u vezi sa antičkim nazivom rijeke Bojane, koja je po Liviju - Barbana). I neke druge starije karte za ovaj dio Morače daju isti naziv.
- 1697. na crnogorskom glavarskom skupu izabran za vladiku i pastira
 Danilo Njeguša Šćepčević, sin Šcepana Kaludjerovića, trgovca sa Njeguša (ovo će pleme u XVIII vijeku dati četri crnogorska mitropolita). Do izbora za mitropolita, cetinjski je kaluđer, mladić sa dvadeset i pet godina. Udario temelj ruskom kultu u Crnoj Gori.Tvorac je političke misli o slobodi i nezavisnosti Crne Gore. Shvatio je nužnost izlaska Crne Gore na Skadarsko jezero, kao slobodne i ravnopravne zemlje. On nije bio osnivač dinastije, ali je bez njega teško zamisliti dinastiju Petrovića u XIX vijeku (kada ona to zaista postaje). U njegovo vrijeme Crna Gora ulazi u sferu vojnopolitickog interesovanja dvorova Rusije i Austrije. Poslije zarobljavanja od strane Osmanlija, zakleo se na vječno i nepoštedno neprijateljstvo prema Turcima van Crne Gore i poturicama u njoj.
- 1697. Pokušaj srpskog patrijarha, Grka Kalinika (inace sultanovog čovjeka) da za crnogorskog mitropolita dovede svoga čovjeka (po svoj prilici Grka). Sa druge strane , kotorski biskup, Marin Drago, namjeravao je za crnogorskog vladiku dovesti jednog katoličkog sveštenika.
 Perast
M.Martinović obucava ruske
boljare, u Perastu (1698)
[GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/)], via Wikimedia Commons
- 1698. Mletački Senat povjerava Marku Martinoviću (1663 - 1716) pomorskom kapetanu i matematičaru iz Perasta, 17 od 28 ruskih plemica, koje je ruski car Petar I poslao u Veneciju da se osposobe za pomorske oficire. Pod njegovim uticajem u Perastu će djelovati jedna od najstarijih pomorskih škola na Jadranu (u sačuvanoj zgradi "Nautika"). Martinović je napisao i raspravu o gradnji brodova, posvetivši je svom učeniku, knezu Golicinu.
- 1698. (jesen) Mletačka kaznena ekspedicija, uz nemiješanje ostalih Crnogoraca,
 napada i spaljuje tri sela u Katunskoj nahiji (".. iz kojih izlaze mnogi zlici i zločinci..") odgovorna za česte napade duž karavanskog puta za Risan. U ovoj akciji je zarobljeno 60-70 ljudi.
- 1699 (januar) Kraj Morejskog rata: mirovni ugovor Mletačke republike i Turske, u Sremskim Karlovcima. Venecija ovladava svom Bokom Kotorskom (zadržava osvojena mjesta: Novi i Risan) ali napušta sve osvojene teritorije u Hercegovini (gdje se naselilo i muslimansko stanovništvo protjerano iz Novog). Između Kotora i Budve, Osmansko carstvo je zadržalo: Pobore, Brajiće, Maine i Grbalj.
- XVII v. (kraj) početak gradnje palate plemićke porodice Grgurina (Kotor) doseljene iz Kopra (Istra). Danas je ova građevina Pomorski muzej Crne Gore. Marko Antonije Grgurina, kotorski biskup, posredovao je, vijek kasnije, u pregovorima izmedju crnogorskog vladike Petra I i francuskog maršala Marmonta, kod sklapanja ugovora o ujedinjenu Boke i Crne Gore.
- XVII v. (kraj) pojava institucije ajana (ayan) u Osmanskom carstvu kao vidjenije licnosti, posrednika izmedju države i gradjana u kasabama. Birao ih je narod uz saglasnost kadije ili sandžak-bega.
- 1700. posvećenje crnogorskog vladike Danila, na crkvenom saboru u Pečuju. Sinđelijom dobija crkvenu jurisdikciju nad dijelom pravoslavno življa u Paštrovićima i Boki Kotorskoj ( Luštica i Krtoli). Nije priznavao pećkog patrijarha (kao ni ostalo pravoslavno sveštenstvo) sve do 1708. godine. Za njega je jedini zakoniti srpski patrijarh bio Arsenije III, rodom Crnogorac, iz Bajica.
- 1700. (kraj oktobra) Mlečani po mirovnom ugovoru sa Turcima, napuštaju sva sporna mjesta, koja su u predhodnom ratu osvojili u Hercegovini. Tako se Dubrovnik spasio od opasnog mletačkog okruženja.
- 1700. (početak)
 Gusinjska tvrdjava. Skadarski paša Hodaverdi Mahmutbegović (iz ugledne muslimaske kuce u Peći) podiže u Gusinju tvrđavu i guši pobune u gradovima: Skadru, Ulcinju i Baru. Takodje, suzbija pobune i u brdskim plemenima.
- 1700.Preseljenje velikog djela plemena Klimenata. Zbog žalbi na Turke (delegacija Klimenata kod Mlečana, u Kotoru) Osmanlije za kaznu preseljavaju ovo pleme iz Epaje na peštersku visoravan, kod Novog Pazara. Zbog nasilne seobe svojih najboljih saveznika, Kuči su bili prinuđeni da se privremeno smire.
- 1700. prvi lazaret pri obali, u Herceg Novom (do 1729. kada je premješten u veću zgradu u Meljinama).
- 1700. (posle) Hodaverdi-paša Mahmutbegović, rukovodi izgradnjom Spuža i opravkom tvrdjava na Medunu i Žabljaku. Prvih godina XVIII vijeka je u prijateljskim odnosima sa vladikom Danilom.
Katunska nahija
By Adam Jones, Ph.D. (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1701. (početak) u Herceg Novom je od strane Mlečana podignut lazaret.
- 1701. (poslije) početak češćih četovanja Katunjana u okolini Dubrovnika. Risanska skela je bila moćna poluga saradnje Mletačke republike, sa starohercegovačkim, crnogorskim i brdskim plemenima (dok su neplemenska Hercegovina i Bosna i dalje bili upućeni na Dubrovnik). Kako su karavani za Risan, početkom XVIII vijeka bili zaštićeniji (angažovanjem starohercegovačkih četa sa Grahova) pojedine grupe Crnogoraca (Katunjani) okreću se sve češćem provaljivanju i četovanju na teritoriju Dubrovačke republike.
- XVIII v. ponikla iz katuna, konačno se formiraju plemena i u Crnoj Gori (uglavnom u Katunskoj nahiji). Tradicionalno prijateljstvo Crnogoraca i Bokelja ugroženo je zabranom Mlečana da Crnogorci mogu dogoniti stoku na zimsku ispašu. To im brane i podanici Venecije, Paštrovići. Zbog neplodnosti svoje zemlje, Crnogorci su bili prinuđeni na otimačinu, pa je XVIII vijek bilo epsko doba crnogorskog četovanja (usmjerenog prema Hercegovini, Boki Kotorskoj i dubrovačkoj teritoriji, posebno karavanskim putevima). Hercegovački hajduci su prokrčili put Crnogorcima u Hercegovinu, još za vrijeme Morejskog rata. Crnogorske akcije na dubrovačkoj teritoriji predstavljale su obično nasilje, pa su Dubrovčani bili prinudjeni plaćati i harač Katunjanima. Ugrožavani su životi i imovina Bokelja, pa se ovi, kao mletački podanici, okreću protiv Crnogoraca. Kroz cio XVIII vijek jačaju suprotnosti izmedju Crnogoraca i Bokelja. Sa druge strane, cilj svih kaznenih
pohoda u Crnu Goru, tokom XVIII vijeka - bila je Katunska nahija (zbog neplacanja harača i četovanja, kojim su nanosili štetu muslimanskom i hrišćanskom stanovništvu).
- XVIII v. (početak) u upotrebu ulazi naziv Brda (za dio današnje Crne Gore). Krajem XVI vijeka se nazivao "dukađinska zemlja", a 1692. u mletačkim izvorima, kao: "Brda donje Albanije" ili "Brda Albanije" (Monti de Albania). Knjaz Nikola je tek 1869. godine prestao da upotrebljava naziv "knjaz Crne Gore i Brda".
- XVIII v. (pocetak) kompleks
 Crkve Sv. Mateja, u Dobroti.
- XVIII v. (pocetak) Crnogorci (posebno Kuči) počinju naseljavati podrucje Vrake (naselje u blizini Skadra). Proces je prekinut 1878. nakon teritorijalnog proširenja Crne Gore.
- XVIII v. pogoršavanje položaja čifčija (kmetova, seljaka) usled procesa čitlučenja (prisvajanja osmanskih seljačkih baština od strane aga i begova i njihovog pretvaranja u nasljedna dobra). Ovo se nastavilo i u XIX vijeku.
- XVIII vijek. Podignut je veći broj
 džamija: džamija u Martinovićima (Gusinje, 1800) Škanjevića džamija u Brbotu (zadužbina Ahmet-bega) džamija u Petnjici (jedina trospratna džamija na Balkanu) Omerbašića džamija, u Brbotu (Bar). U Nikšiću i okolini podignute su džamije: Donjogradska, 1703; Hadžidanuša; u Kazancima i Pašina; Hadži-Alijina, u Ćutkovcu (Pljevlja) iz 1763 . Od 1703. do 1730. gradjena je džamija sultana Ahmeda (Londža džamija) u Baru (Stari Bar). Predhodno bila crkva sv. Nikole. Iz 1704. je džamija sultana Ahmeda III, u Spužu (ispod tvrđave) a iz 1710. džamija u G. Vusanju. Iz 1718. je nova džamija u Sutorini (bliže vrijeme podizanja stare se ne zna). Zapaljena je 1875; 1723. Podgradska džamija (Derviš Hasana) u Starom Baru i Husein-agina džamija u Spužu; 1752. džamija u Mrkojevićima (Velje selo).
Iz 1774. godine je džamija u Kunjama i Redžepagica džamija, u Plavu. Vezirova džamija (Gusinje) podignuta je krajem XVIII v. od strane skadarskog vezira, Mahmut-paše Bušatlije. U Ulcinju i okolini: Pašina džamija, iz 1719; džamija u Krutama, iz 1725; Namasđah džamija, iz 1728; Vrhpazar džamija, iz 1799; Bregut džamija, iz 1783; džamija Zoganje, iz 1760; Rastiš, 1774; Brajše, iz 1785; džamija u Šasu, iz 1800. U Krajini: Koštajnica, 1715; Ftjan (Tejane, 1756) u Bobovištu, 1764 i Arbneš.
- XVIII. v. privredni život u Taslidži (Pljevlja) sve više stagnira.
- 1701. Vićenco Zmajević, nadbiskup barski, do 1713.
- 1701. odluka o dograđivanju postojećeg utvrđenja u Onogoštu (budućem Nikšiću), od strane hercegovačkog paše, Redžepa Šeića. Nakon podizanja ove tvrđave, do tada vodeće hercegovačko pleme Nikšići, gubi ovu ulogu i samo ce povremeno učestvovati u borbama sa Turcima. Turci se, poučeni iskustvom, povlače iz manjih tvrđava i kula, sklanjajući se u veće, utvrđene gradove.
- 1701. (posle) izgradnja (dogradnja ) Onogošta (budućeg Nikšića) od strane Osmanlija, obnavljanjem srednjevjekovnog grada (najveći dio grada podignut je u unutrašnjosti bedema). Onogošt - Nikšić, podijeljen je na Gornji grad (osmanska tvrdjava) i Donji grad (zanatsko-trgovački dio, podijeljen na Sjeverni i Južni, a sa tri strane takođe ograđen bedemima, visokim 4m, kao i jednim poprečnim zidom). Prve muslimanske porodice koje su doselile u utvrđeni Donji grad, bile su izbjeglice iz Herceg Novog i Risna. Godine 1707. osmanska vojna posada u Onogoštu broji 306 vojnika, a grad 560 kuća. Status kapetanije grad dobija 1708. godine.
- XVIII v.
 Palate Balovića i Smekija, u Perastu. Polovinom XVIII vijeka će početi ekonomska stagnacija grada.
- 1701. (14. februar) potpisan zapisnik o razgraničenju Mletacke republike i Turske u Dalmaciji i Boki Kotorskoj. Hercegovina, Crna Gora i njene primorske opštine (Grbalj, Maine, Pobori i Brajići) ostale su pod turskom vlašću.
Dobrota
By Vlada Marinković (Vlada Marinković) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1701. nakon razgraničenja, dolazi do nove seobe pravoslavnog stanovništve iz djela Hercegovine (koji je pripao Turcima) u Boku Kotorsku. Bilo je to pravo bjekstvo ljudi u Boku (208 porodica, odnosno oko 1530 stanovnika, iz Trebinja, Popova , Zubaca i drugih mjesta). Broj doseljenika je znatno premašio broj starosjedelaca i donosio je sa sobom elemente plemenskog društva.
- 1701. (proljece) upad ćehaje skadarskog paše u Crnu Goru (sa 2-3000 ljudi) i paljenje nekoliko sela u Katunskoj nahiji.
Novi Manastir na Cetinju, iz 1704. godine
(na fotografiji sa kraja XIX vijeka)
Cetinjski manastir
By Koroner (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons
- 1701. do 1704. izgrađen Novi Manastir na Cetinju, stotinak metara od predhodne manastirske lokacije. Korišćen je kamen sa razorenog Manastira Crnojevića.
- 1701. nadbiskup barski, Peraštanin Vićenco (Vicko) Zmajević, do 1713. godine.
- 1702. Turski progoni katoličkog stanovništva u Sjevernoj Albaniji i Baru. Do proljeća 1702. godine oko 1000 rimokatolika je prešlo u islam. Za katolike se zauzimao barski nadbiskup Vićentije Zmajević, koji je 1704. zajedno sa Bolicom, u Skadru posjetio Hodaverdi-pašu i uspio izdejstvovati neke povlastice za svoje vjernike. U Ulcinju su živjeli samo muslimani, a u utvrđenom Baru nije bilo hrišćana (u okolini je živjelo 3072 muslimana, 206 katolika i 400 pravoslavnih). Međutim, uprkos proganjanju, broj katolika i pravoslavnih hrišcana će se do sredine XVIII vijeka, u okolini Bara, popeti na preko 6000 vjernika. Jedinstvo katolika i pravoslavnih u Baru (za razliku od Boke i Budve) bilo je naslijedjeno još iz prošlog stoljeća, pa je više učvršćeno. Katolici su u barskoj okolini posjećivali liturgiju pravoslavnih i obrnuto.
- 1702. hapšenje crnogorskog vladike Danila od strane Osmanlija, u selu Srpska (Zeta) prilikom osvještavanja crkve.
- 1703. ubistvo hercegovačkog sandžak-bega
 Redžep-paše Šeića, od strane Starohercegovaca (Nikšića i Drobnjaka) . O tome Mlečane izvještavaju glavari Drobnjaka, pop Marko i Mitar Balotić. Novom sandžak-begu je od strane istih plemena na zboru zaprijećeno da će biti ubijen (ako dodje kod njih da kupi harač).
Tvrđava Onogošt
(od 1767. zvanično Nikšić)
dograđena od Osmanlija
1704 (po J. Freju)
- 1704. napad na pleme Nikšiće. Hercegovački Ahmet-paša sa 2000 ljudi upada u pleme Nikšiće, primorava ih na plaćanje danka i mnogo taoca odvodi u Stolac i Mostar.
- 1704. (ljeto) pohara Bjelopavlića i Ozrinića, od strane skadarskog paše Mahmutbegovića, koji zatim utvrdjuje Biser (Spuž).
- 1705. izgradjena (dograđena) tvrdjava u Onogoštu (Nikšiću) od strane Osmanlija.
- 1705. smrt skadarskog Hodaverdi-paše Mahmutbegovića. Naslijedio ga je Demir ("neprijatelja katolika", kako navodi barski nadbiskup Vićentije Zmajević).
- XVIII v. (pocetak) Manastir Gornji Brčeli, u istoimenom selu, u Crmničkoj nahiji (zimska rezidencija osnivača, vladike Danila Petrovića).
-
1705. razaranje Manastira Reževići od strane Osmanlija.
- 1706. pokušaj preseljenja Katunjana. Odustanak Osmanlija da izvrše nasilno i vanredno preseljenje Katunjana, zbog intervencije nekih albanskih prvaka u toku sprovođenja vojne akcije. Velike vojske skadarskog i hercegovačkog paše, stigle su tom prilikom pod Spuž, da bi izvršile sultanovu zapovijest. Spaljena su tri sela u Katunskoj nahiji, ali se sve na tome završilo, jer su Crnogorci dali taoce i pismenu obavezu poslali sultanu u Carigrad.
- 1707. znatno pogoršavanje odnosa izmedju Venecije i Porte.
- 1707. godine, vladika Danilo se u najužim glavarskim skupovima zalagao za pokrštavanje muslimana u Staroj Crnoj Gori ili njihovo protjerivanje. Po mletačkim zapisima, najviše je muslimana bilo u Cetinju i Ćeklićima (poznata četri bratstva:Sinanovići, Džakovići, Ramadanovići i Muhadinovići). Zna se za Mustafiće (iz Mikulića) begove Sokoloviće i Rucoviće (u Očiničima) kao i muslimane u Trešnjevu (Cuce).
Po prepisu zapisa vladike Danila, otpočeta je tzv. "istraga poturica". Po svemu sudeći, krvno srodstvo i etička veza pojedinaca u plemenu, bila je suviše jaka da bi se digla ruka na nedužnog , ma koje vjere bio. U Danilovom zapisu se pominje mali broj učesnika u ovom djelu, angažovanih iz drugih plemena (nagovaranjem i podmićivanjem). Imanja muslimana koji se nijesu pokrstili, pa su prognani ili ubijeni, pripadala su bratstvima. I pored toga, izvjestan broj aga, zadržava zemlju u vlasništvu (vladika Sava, sredinom XVIII vijeka, drži u zakup zemlje aga iz Podgorice, koje su imali kao odžakluk, na Cetinju i Dobarskom selu). U Ćeklićima se 1647. pominje "Mustafa, Turčin", a kasnije četri puta Hasan Mustafić (glavni mletački pismonoša) a nakon deset godina, Bećir i Hasan , iz Ćeklića. Pomenut je još jedan pismonoša, Homer Sulejman sa Cetinja.
Crtež ostatka pečata sa pisma
vladike Danila, iz 1708. godine
- 1708. pobuna plemena Banjana zbog pretjeranog oporezivanja. Nakon osmanskog napada, ranjeni hercegovački paša se na kratko povukao u Trebinje, ali je i iz tog grada pred goniteljima morao pobjeći.
- 1708. oslikavanje stare Crkve Svete Ane, u Perastu.
- 1708. zatvorsko kažnjavanje kanonika Markovića , iz Budve, zato što je sestru udao za jednog pravoslavnog , iz Risna. Marković je iz zatvora uspio pobjeći na Cetinje, kod vladike Danila.
- 1709. pokušaj ubistva barskog nadbiskupa Vićetija Zmajevića, od strane pravoslavnih vjernika u Kotoru (smatrali su ga inspiratorom naredbe stavljanja pravoslavne vjeroispovjesti van zakona).
Grb Bujovića (Perast)
 
Konte Vicko Bujović
Autor: Tripo Kokolja
- 1709. od strane najuglednijih porodica iz Perasta, u zavjeri ubijen Vicko Bujović (1660 – 1709) peraški kapetan. Bio zapovjednik odreda ovog mjesta, na strani Mletačke republike u njenim sukobima sa Osmanskim carstvom: u dvoboju pobijedio kapetana Herceg Novog – Osman-agu, istakao se na više ratišta u Morejskom ratu, između ostalog i u borbama oko Cetinja i Žabljaka, a nakon rata sa svojim je odredom upadao u osmansku Hercegovinu). Od 1704. godine, nagrađen je od Republike sa plemićkom titulom i velikim posjedima i kućama (zasluga za odbranu Boke Kotorske od gusara). Svađalačke prirode, kao kapetan Perasta - upravljao apsolutistički i nasilnički, nastojeći da uveća svoje bogatstvo.
- 1709. Radi učestvovanja u zavjeri koja je rezultirala ubistvom Vicka Bujovića, pomorac Matija Zmajević morao je napustiti Perast i otići u Tursku, kod svog prijatelja (ruskog diplomate) grofa Petra Tolstoja. On će ga preporučiti za pomorsku službu kod cara Petra Velikog.
- 1709. Crkva Sv. Spasa, u Novom, građena do 1713. godine. Renovirana od temelja , 1864. Po spomen ploči na ćeliji parohijalnog groblja (iznad ove i Crkve Sv. Đorđa) Josip Tropović je ovdje učio Petra II Petrovića Njegoša.
- 1710. rat Rusije i Turske.
- 1710. katolička crkva sv. Antona Padovanskog, u Novom (današnji izgled je iz 1790. godine).
- 1711. dolazak ruskih emisara u Crnu Goru, koja je prva na južnoslovenskom prostoru uspostavila veze sa Rusijom. Carev pukovnik Mihailo Miloradović (i kapetan Ivan Lukačević, rodom iz Podgorice) iskrcavaju se u Grblju, juna mjeseca, pa dolaze u Crnu Goru , šaljući poziv Petra I na ustanak svih balkanskih hrišćana protiv Turske. Dok su se u ranijim ratovima borili uz Veneciju, Crnogorci su bili dobri hrišćani, da bi se sada medju katoličkom pastvom od strane sveštenstva i Mlečana predstavljali kao bezbožnici. Približavanje Rusije Balkanu, bila je opasnost za mletačke interese, pa je generalni providur Pizani izjavio da je "za Mletačku republiku bolje da se granici sa muslimanskom nego sa moskovskom vjerom". Sličan stav su imali i Dubrovčani. Barski nadbiskup Zmajević u pismu kardinalu Sakrapontu kritikuje pravoslavce zato što su kao podanici objavili rat svom suverenu (sultanu) da bi diverzijom pomogli Ruse. Po njemu bi
pobjeda pravoslavnih nad Turcima bila najveći gubitak za katoličanstvo. Mlečani preduzimaju sve mjere da spriječe Bokelje (naročito Rišnjane i Novljane)
u pomaganju ustanka i vrše političku i privrednu blokadu Crne Gore. Ovo crnogorsko približavanje Rusima, stajace ih u 1712. i 1714. godini mnogo žrtava.
Gramata ruskog cara Petra
Velikog Crnogorcima, 1711. godine
By Lazar Pejović [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1711. (jul) savjetovanje najistaknutijih glavara iz Crne Gore i Hercegovine, u kući vladike Danila, na Lovćenu. Odluka je bila da na vijest o ruskoj pobjedi i sami napadnu Turke. Oko 4 - 5000 turskih vojnika je operisalo protiv ustanika. Čak su se Mlečani i Dubrovčani žalili na Crnogorce, tražeci od Porte oružanu kaznenu intervenciju protiv njih. Odmah potom, nakon neuspješnog napada ustanika na Grahovo, Gacko, Nikšic, Spuž i Trebinje, iz straha od turske odmazde - starohercegovački Trebješani se naseljavaju u Čevu (kod ovih Katunjana su ostali gotovo 30 godina, odakle su sa Crnogorcima i Brdjanima napadali nikšićke Turke).
- 1711. (12. jul) poraz Rusije u ratu sa Turskom i sklapanje mira na Prutu.
- 1712. Dubrovčani Onogošt zovu "nova varoš Nikšića" (pleme Nikšici) ali se stari naziv i dalje zadržao kod stanovništva.
- 1712. spaljivanje gusarskih fusta Ulcinjana, od strane Porte.
- 1712. ruski car Petar Veliki u pomorsku službu prima iskusnog pomorca Matiju Zmajevića (u Perastu je rano postao zapovjedinik broda, već sa 18 godina).
- 1712. (proljeće) priprema napada Turaka na Crnu Goru. Osmanlije su primorali na pokornost Kuče ,Crmničane i preostale Klimente, uzimajući veliki broj taoca - da bi svojoj vojsci osigurali leđa. Na zahtjev Porte, Mlečani pojačavaju straže i zatvaraju granicu prema Crnoj Gori, otežavajući joj položaj i povlačenje ljudi.
- 1712. pad Cetinja u napadu Ahmet-paše bosanskog. Oko 20000 Osmanlija krenulo je na Crnu Goru iz pravca Spuža i Podgorice. Katunjani, uz pomoć Grbljana, u više bitaka usporavaju nadiranje Turaka prema Cetinjskom polju i nanose im značajne gubitke. Po narodnom predanju i kasnijim zapisima, napadači (predhodnica Tahir-paše skadarskog)
su najviše , krajem jula, izginuli na Carevom lazu (gdje su nastradali Turci "kao lazina ležali"). To, početkom avgusta, ne sprečava prodor Turaka na Cetinje. Sa povlačenjem u nepristupačna brda, Crnogorci su uništavali sve što bi Turcima moglo pomoći: od hrane za ljudstvo, trave za konje, do (trovanja) vode.
Vladika Danilo , sa ruskim pukovnikom Miloradovićem i 500 ljudi, povlači se u Hercegovinu, a Ahmet-paša bosanski ruši manastir, crkve i kuće po Cetinjskom polju. U nedostatku osnovnih sredstava za duži boravak, prilikom povlačenja sa siromašnog Cetinja, pašina vojska u zasjedama Crnogoraca trpi znatne gubitke.
- 1712. (sredina novembra) obnavljanje rata izmedju Rusije i Turske.
- 1713. crnogorski Zbor bira jednu vrstu zemaljskog suda, na čelu sa najuglednijim katunskim glavarom, Vukadinom Vukotićem.
- 1713. Skadarski paša Hadži-Mehmed. Pregovori sa Crnogorcima : u novembru, sa pašininim izaslanikom Huseinom, blizu Crmnice, sastaje se vladika Danilo, a nešto kasnije , isti pašin pregovarac ima u Vir Pazaru (Crmnica) bezuspješne pregovore sa crnogorskim glavarima (osim Ozrinica i Bjelica). Zahtjevi Turaka su za drugu stranu bili pretjerani.
- 1713. turska prepravka tvrdjave Klobuk (kapetan utvrdjenja, Murat Agbabić, doseljen u Klobuk po padu Risna u mletačku vlast; svi kasniji klobucki kapetani su bili iz porodice Kapetanović, koja vuce porijeklo od Agbabića).
- 1714. "Krvava Numan-pašina godina" , pad Cetinja i Katunske nahije. Početkom oktobra, bosanski vezir Numan-paša Ćuprilić, u kaznenoj ekspediciji napada Crnu Goru sa 30000 ljudi. Osmanlije su napale iz dva pravca. Pored žestokog otpora zauzeli su Cetnje , Njeguše i Ozriniće, a zatim cjelokupnu Katunsku nahiju, sve do mletačke granice. Poraz je bio potpun, a divljanju Turaka nije bilo kraja. Stanovništvo nijesu zarobljavali, već na licu mjesta sjekli, bez obzira na pol i uzrast, tako da Crnogorci
takvu nesrecu nijesu zabilježili nikada ranije, pa ni kasnije.
Crna Gora, posebno Katunska nahija, pored opšteg pokolja stanovništva, potpuno je popaljena i opljačkana. Glavne crnogorske glavare, vladiku Danila (koji je radi pomoći odmah otputovao u Beč, a krajem 1714. u Petrograd) Vukotu Vukašinovića i ostale, Turci nijesu uspjeli uhvatiti. Ipak se veliki broj Crnogoraca uspio skloniti u Boku.
Mada naređeno, raseljavanje Katunske nahije nije izvedeno. Nijedan dogadjaj se nije usjekao u narodno sjećanje - kao krvava Numan-pašina godina.
- 1714. Mlečani odbijaju zahtjev Numan-paše Ćuprilića, da mu se izruče sve crnogorske izbjeglice.
Stanjevići
By Танович (Own work) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1714. utvrda Stanjevići (ime poborskog bratstva) na južnim padinama Lovćena (selo Pobori) pominje se prvi put. U ovo manje utvrđenje se sklonio vladika Danilo Petrović, nakon što su Osmanlije (vezir Ćuprilić) opustošili Cetinjski manastir. U Stanjevićima je vladika ostao do 1724. Kasnije je u Stanjevićima od strane vladike Save Petrovića podignuta crkva (Sv.Trojice) i manastir.
- 1714. (jesen) Uspostavljanje prvih političkih veza izmedju Crne Gore i Austrije. Vladika Danilo u Beču vodi razgovore sa princom Evgenijem Savojskim, utvrđujući zajedničku saradnju u borbi protiv Turaka.
- 1714. (decembar) Turska objavljuje rat Veneciji. Poslednja od 13 tačaka ove objave posvećena je pitanju crnogorskih izbjeglica. Preko 2000 crnogorski izbjeglica u Boki (od kojih 500 sposobno za oružje) pozdravilo je vijest o ratu, a uglednije crnogorske starješine počinju dobijati platu od Mlečana. Među tim izbjeglim crnogorskim glavarima, bio je i poznati junak, Vuk Mićunović.
Julije Balović, kapetanBy Unknown 17-th century artist [Public domain, Public domain or Public domain], via Wikimedia Commons
- 1714 (krajem). Peraštanin Julije Balović (1672 - 1727) započeo pisati "Hroniku perašku" s pregledom događaja od najstarijih vremena (djelovi rukopisa se čuvaju u Perastu i Splitu). U rukopisnim zbirkama prikupljao narodne pjesme, među kojima i one najstarije – bugarštice (devet štampano u zbirci V. Bogišića – Beograd, 1878). Ovaj patricij bio je peraški sudac (dva puta) uspješan poslovni čovjek, u ratu brodski pisar (1698) pilot, mletački kapetan i zapovjednik fregaduna (od 1700). Kapetan je čuvara
ratne zastave na admiralskom brodu (1715 – 1718). Sudjelovao u više mletačko-turskih pomorskih bitaka (1716. dobio veliko priznanje nakon opsade Krfa). U Mlecima napisao dva pomorska priručnika (1693. i 1695).
- 1715.belješka "grb crnogorski predstavljen Rusiji od vladike Danila Petrovića 1715. godine" na kopiji-crtežu (Marka Dragovića) originala prve poznate verzije grba (poslije Crnojevića) koji se čuvao u glavnom arhivu Ministarstva spoljnih poslova Rusije. Grb Petrovića se počinje heraldički uobličavati oko sredine XVIII vijeka.
- 1715. pomen Vuka Mićunovića u mletačkim izvještajima, kao jednog od crnogorskih glavara (serdar i barjaktar) koji primaju platu od Mletačke republike (mjesečno: 5 dukata i 40 funti dvopeka). Poginuo je u pohodu prema Trebinju, organizovanom od strane Mlečana, radi podsticanja pobune u Hercegovini. U narodnoj pjesmi, Vukova je smrt prikazana kao epski podvig na kapiji Trebinja. Na dužnosti ga je naslijedio sin Miloš, sa istom mletačkom mjesečnom platom od 5 dukata.
- 1715. Venecija u ratu sa Otomanskom imperijom - gubi Moreju (Peloponez).
- 1715. (30. novembra) Grbalj prilazi Veneciji, uz potvrđivanje privilegija iz 1647. godine.
- 1716. Zambelina karta Boke Kotorske, štampana u Veneciji, čuva se kao vrijedan i rijedak primjerak stare kartografije. Rađena je po uzoru na Coronellijevu kartu i odlikuje se preciznošću.
- 1716. predlog crnogoraca Austriji : da preko Sarajeva uputi svoju vojsku u Crnu Goru, a Crnogorci ce sa 40000 ljudi priteći u pomoc, ukoliko im budu priznate "stare povlastice".
- 1716. (septembar) mletački Inkvizitorski sud odlucuje da otruje crnogorskog vladiku Danila, zbog njegove saradnje sa Austrijom i usmjeravanja Crnogoraca prema njoj.
Barokna palata Ivelić, u Risnu,
iz vremena Venecije
Venetian_palato_Risan_Montenegro.jpg - By Orjen (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons
- 1717. (7. marta) Ugovor Katunjana sa Mletačkom republikom. Uz protivljenje vladike Danila, delegacija Katunske nahije (sa Vukadinom Vukotićem) u ime svih nahija, odlazi u Veneciju i 23. februara daje predlog da nahije Crne Gore uđu pod mletacku zaštitu. Predlog je prihvacen za Katunjane, uz određivanje prava i obaveza naroda te nahije prema Republici. Ugovorom je ustanovljena titula guvernadura , a Crnogorci (Katunjani) su zadržali unutrašnju vjersku, sudsku i građansku samoupravu. I pored izazvanog meteža u cijeloj zemlji, vladika nije uspio poništiti ovaj mletacko-crnogorski ugovor o saradnji (koji je izmedju ostalog bio uperen i protiv njega). I pored svog nezadovoljstva prema vladici Danilu, Mlečani su ga kao jedinu opštepriznatu licnost u Crnoj Gori - morali prihvatiti u daljim pregovaranjima (Herceg Novi i Kotor, 1717). Vladika ce se ipak politički preorijentisati prema Veneciji,
shvativši da su nade u Austriju bile pretjerane.
- 1717. guvernadur Vukadin Vukotić. Po sporazumu sa Mletačkom republikom (pokroviteljstvo Mlečana i ratni savez) prvi (nesporni) guvernadur u Crnoj Gori je bio Vukadin Vukotić.
- 1717. Alaj-barjak. Prva upotreba ove glavne vojne zastave u Crnoj Gori, koja je u početku pripadala guvernaduru, kao vrhovnom vojnom zapovjedniku (a ustupala se barjaktaru u ratu). Nazivao se i "sveopšći barjak". Od 1830. godine, alaj-barjak pripada mitropolitu, koji je i formalno imao status vrhovnog vojnog zapovjednika. Kasnije će pripasti crnogorskom knjazu (Danilu I).
- 1717. (april) Bitka na Trnjinama (Cuce). Poraz hercegovačkog paše Durmiša Čengića, koji je sa većim odredom provalio u Katunsku nahiju, gdje je izgubio više od 100 ljudi.
- 1717. (do aprila) Boku su od početka rata naselile još 432 pravoslavne porodice (sa 3345 lica) iz Hercegovine. Od njih su za oružje bila sposobna 693 muškarca.
Prikaz Ulcinja, 1718. godine
(jugo-istocna strana)By H. C. Bröckell,
Public domain, via Wikimedia Commons
- 1717. (23. Jun) neuspješan napad Mlečana, Bokelja i Crnogoraca na gusarski Ulcinj. Venecija je imala 60 mrtvih i oko 100 ranjenih, a brodovi napadača su se na kraju povukli u Boku.
- 1717. (sredina oktobra) napad na Bar, izveden je od strane udruženih snaga Mlečana , najviše Bokelja ( od kojih je sa 200 Rišnjana komandovao Jovo Ćuković) i Crnogoraca (na celu sa vladikom Danilom) kojih je učestvovalo oko 1200. Korišćene su pomorske i suvozemne snage, ali napad nije uspio. Glavni cilj akcije bio je da Crnogorce što čvršće vežu za Veneciju. Vuk Mićunović, serdar i barjaktar u doba vladike Danila, zarobio je prilikom napada na Bar osmansku zastavu, iz kog razloga je od Venecije nagradjen zlatnom medaljom (izvještaj od 31. oktobra).
- 1717. (kraj novembra) zabilježen napad i pljenidba stoke u konavalskom selu Dabu, od strane katunske čete Vuka Tomanovića.
- 1718. (april) odlazak crnogorskog vladike Danila i predstavnika Riječke i Crmničke nahije u Veneciju. Ove dvije nahije su (4. juna 1718. godine) pod istim uslovima kao i Katunska, naknadno obuhvaćene ugovorom vec sklopljenim izmedju Mlečana i Katunjana (1717).
- 1718. (4. jul) Venecija dukalom za područje Boke - priznaje uslovno pravo crkvene jurisdikcije cetinjskom mitropolitu. To je izazvalo protivljenje nadbiskupa Vićentija Zmajevića, koji je i od Turaka tražio da protjeraju Danila iz Crne Gore, kako bi Crnogorce preveo u katoličanstvo. Vladiku Danila je tužio Mlečanima i pleo protiv njega zavjere na sve strane. Ipak, zabranjeno je bilo podizanje novih pravoslavnih bogomolja u Boki, a vjernici su se često služili i starim , napuštenim katoličkim crkvama.
 
Crkva Sv. Vida (Kastel Lastva - kasniji Petrovac)
- 1718. obnovljena katolička Crkva Sv. Vida, u Kastel Lastvi (Petrovac). Postojala je u XV vijeku.
- 1718. delegacija pravoslavnog stanovništva iz Budve, u Veneciji moli dozvolu da mogu podići svoju crkvu u gradu, jer im to uporno nije dopuštano.
- 1718.(21. jun) Mirovni ugovor u Požarevcu.Veneciji se priznaje pravo na sve osvojene teritorije u Dalmaciji i Boki Kotorskoj.
- 1718. Braići, Pobori i Maine više ne spadaju u Katunsku nahiju (u sastavu su Mletačke republike).
- 1718. precizirana je zabrana gusarenja (Požarevackim mirom, cl. 3. i 15) pored ostalog i Ulcinjanima. Ovo je potvrdjeno i Beogradskim mirom, iz 1739.
Prikaz Ulcinja, 1718. godine
(sjevero-zapadna strana)By H. C. Bröckell,
Public domain, via Wikimedia Commons
- 1718. do 1775. godine, zabelježeno je 27 sukoba Peraštana sa gusarima iz Ulcinja.
Ulcinj 1718. godineBy Erhard Reusch, Public domain, via Wikimedia Commons
- 1718. (posle) Crna Gora i Venecijace će se u budućnosti sve više udaljavati.
- 1719. Egidio Kvinco, nadbiskup barski, do 1722 (?).
- 1720. Kritike na račun vladike Danila. Krvni neprijatelj pravoslavlja, a posebno vladike Danila, barski (kasnije zadarski nadbiskup) Vićentije Zmajević, rodom iz Perasta - svim je silama radio da ukloni vladiku Danila i Crnogorce prevede u katoličanstvo. Nije bio prijatelj vladike Danila, kao ni pravoslavaca uopšte. Nazivao ga je ".. toliko poznatim radi samovolje svoga upravljanja…koji pošto je umrljan ljudskom krvlju (Danilo) prolivenom po njegovom naredjenju i njegovim saučesništvom, izgleda da ne može više vršiti crkvene obrede."
- 1720 (oko) Marko Antun Bubić, iz Budve, mletački je general.
- 1721. (jun) završetak rada mletačko-turske komisije za razgraničenje. Mlečani su dobili: Krivošije, Uble i Ledenice (sjeverno od Risna) zatim Grbalj i "petu crnogorsku nahiju" (Maine, Pobore i Braiće).
Manastir Stanjevići,
kod Pobora
- 1721. Manastir Stanjevići, u blizini Pobora, postaje sjedište crnogorskih mitropolita, isto koliko i Cetinje.
- 1721. arhimandrit Leontije, kao izaslanik vladike Danila stiže u Petrograd.
- 1722. Matija, nadbiskup barski, do 1744 (oko).
- 1722. bjekstvo gusarskih kapetana i većine gusara, iz Ulcinja u Tripolis (pred skadarskim pašom, koji ulazi u Ulcinj).
- 1723. (sredina) kod Ostroga postignut umir Crne Gore i osmanske Hercegovine, na tri godine.
Velika džamija u Ulcinju,
iz 1728. godine
By Matěj Baťha (own work / vlastní dílo) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1723. po odluci crnogorskog Zbora, plaćanje krvnine (ako se neko ubistvo desi medju Crnogorcima) prelazi na cijelu zemlju (na sva plemena Crne Gore).
- 1726. Arsenije IV Jovanović Šakabenta, pećki patrijarh, u svojoj namjeri da posjeti Crnu Goru radi kupljenja crkvenih dažbina, odvraćen od strane crnogorskog mitropolita Danila.
- 1728. nakon smrti ruskog cara Petra Velikog, admiral Matija Zmajević, kao žrtva zavjere, biva osuđen na smrt, pa pomilovan i poslat na Kaspijsko jezero. Kasnije je postao guverner gubernije, pa komandant luke na Donu.
- 1729. do 1739. velika smrtnost od kuge, u osmanskom pljevaljskom kadiluku, posebno u naseljima.
- 1729. Crkva Sv. Roka, u Meljinama, kao vojna kapela.
- 1730. ugovor Katunjana i Mlečana, sklopljen u Kotoru. Njime su Mlečani nastojali da stanovništvo Boke osiguraju od krvne osvete Crnogoraca.
- 1730 (oko) dužnost naditendanta za mletački pogranični prostor prema Crnoj Gori obavlja Kotoranin Nikola Bolica (1706 – 1745) sin Ivana Antuna Bolice, koji je ranije obavljao iste poslove. Osiguravao je prenos mletačke državne pošte, preko Crne Gore u Carigrad.
- 1730. osmanska vojna posada u Onogoštu broji 700 vojnika.
- 1735. smrt crnogorskog vladike Danila. Poslije njega, uočavaju se jasni znaci plemenske samovolje i početka anarhije u Crnoj Gori.
 Mauzolej vladike Danila,
na Orlovom kršu, Cetinje
(podignut 1898)
Matija Zmajević (1680-1735)
ruski admiral
[GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/)], via Wikimedia Commons
- 1735. smrt Matije Zmajevića kao komndanta luke u Tavrovu, na rijeci Don. Rodjen je u Perastu, 1680. godine. Bio je ruski admiral i vršilac dužnosti zapovjednika ruske flote, a istakao se u Gangutskoj bici protiv Švedjana (1714) kada je potopio sedam njihovih brodova. Od smrti ruskog cara Petra Velikog (1728) prolazio je kroz težak period života (žrtva zavjere, osuđen je na smrt, pa pomilovan). Kasnije je bio guverner Astrahanske gubernije, pa komndant luke u Tavrovu na rijeci Don - gdje je i preminuo. Sahranjen je u Moskvi.
Grb kotorske plemićke
porodice Vrakjen (sa palate)
By Lazar Pejović [Public domain], via Wikimedia Commons
- XVIII v. Palata Vrakijen, u Kotoru, sa grbom porodice Vrkijen, nad ulazom. Na mjestu ove građevine se, po notarskim spisima, u XIV vijeku nalazila kuća (udovice Miha Vrakijena) Katene i njihovog sina Marina.
- 1735. Turci pale crnogorsko selo Zagarač, a 16 žena i djece odvode u ropstvo.
- 1735. Mitropolit i vladika crnogorski, Sava Petrović (Njeguši, 18. januar 1702 - 9. mart 1782). Prava suprotnost vladici Danilu. Povučen čovjek, izbjegavao je sukobe sa Turcima i nastojao ojačati veze sa Mlečanima i Rusijom.
Promletački orjentisan, ne uspijeva da se nametne Crnogorcima i gubi nadzor nad zbivanjima u zemlji. Počinio je mnoge političke greške i podrio ugled Petrovića u Crnoj Gori ; dozvolio je da stranac (Šćepan Mali) zavlada zemljom ; dobar manastirski starješina, bio je loš narodni vođa, koji po Crnogorcima nije pokazivao potrebno dostojanstvo prema Mlečanima
(njegova pretjerana obazrivost prema sitnim mletačkim funkcionerima bila je poznata). Savin rodjak i dugogodišnji saradnik, bio je Vasilije Petrović.
- 1735.(novembar) buruntija bosanskog namjesnika Ali-paše upućena zapovjednicima Trebinja i ostalih mjesta, da se suprostave Katunjanima i njihovom četovanju po Hercegovini.
- 1735. (28. decembar, u Perastu) smrt Ivana Krušale, pjesnika i istoričara.
- 1736. (jun) Dubrovčani naređuju postavljanje noćnih straža po selima Konavlja, zbog stalnih upada crnogorskih četa. Zbog katunjana, Turci straže organizuju i po hercegovačkim selima.
- 1736. Crkva Sv. Trojice, u Stanjevicima (manastir) podignuta od strane vladike Save Petrovića.
- 1737. spaljivanje gusarskih fusta Ulcinjana, od strane Porte.
Turske kremenjače
(1750 - 1800)
By PHGCOM [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons
- 1737. (14. jul) Austrija objavljuje rat Turskoj. Manifestom od 15. jula, car Karlo VI poziva balkanske hrišćane na opšti ustanak. 24. jula, srpski patrijarh Arsenije IV, sa glavarima Vasojevića, Kuča, Pipera, Bratonožića, Hota i Gruda, dolazi u austrijski glavni štab, u selu Tešiću, kod Niša. U Sandžaku i među brdskim plemenima je buknuo ustanak, ali se u Crnoj Gori (pod uticajem Mlečana) nijesu odazivali na pozive Arsenija IV. Četri dana kasnije Austrija ulazi u Niš i Novi Pazar. Po povratku iz austrijskog vojnog logora, patrijarh Arsenije IV biva uhapšen od strane Turaka, ali 8. avgusta biježi i sklanja se u Vasojevićima. Kuči i Vasojevići vrše paljenje tvrdjave i podgradja Bihora, a 27. avgusta oko 3000 Brdjana, pod patrijarhom , stižu u opustjeli Novi Pazar (napušten od austrijske vojske) . Ostavljajući ustanike, srpski patrijarh sa mnogo naroda polazi za austrijskom vojskom. 16. septembra Turci su povratili Niš.
- 1737. (u Starom Vlahu) smrt vojvode Kuča, Radonje Petrovića, razočaranog u neuspjeh austrijske vojske (po njegovom pismu upućenom Nikoli Bolici, u Kotor, kojim mu preporučuje svog sina Iliju).
- 1737. (krajem) Pohara Vasojevića od strane pećkog sandžak-bega Hodaverdija Mahmutbegovića, koji "mnogo naroda pregna u Metohiju", ali je na Medunu pretrpio poraz od plemena Kuča (poginulo je i 50 "Podgoričana u Ledine, u kulu Rašovića"). Hodaverdi Mahmudbegović, iz Peći, potom postaje skadarski paša.
- 1738. (početak) težak poraz skadarskog paše Mahmudbegovića u napadu na plemena Kuča i Klimenata - iz kog razloga je smijenjen sa položaja. Neko vrijeme poslije ovog dogadjaja, Turci su ova dva plemena ostavili na miru.
Tvrđava Medun
- 1738. (početak) Zbor i glavari plemena Mrkojevića, kod Bara, kotorskom providuru izražavaju želju da prihvate mletačku vlast.
- 1738. (oktobar) od Turaka , kod Berana - spaljen manastir Šudikovo i njegova bogata biblioteka.
- 1738. pljačkanje i paljenje manastira Đurđevi Stupovi, kod Berana, od strane Turaka.
- 1739. delegacija Kuča i Klimenata u Kotoru, na čelu sa Ivanom Prelevim.
- 1739. prvi podaci o vojvodi Vukadinu Vukotiću, prvom crnogorskom guvernaduru, u izvještaju Glavnog dalmatinskog providura mletačkom Senatu. Kao guvernadur sve Crne Gore se pominje i 1742.
- 1739. Pomorska škola u mletačkom Prčnju.
Dio istorijske oblasti Stare Hercegovine,
u današnjoj Crnoj Gori
Old_Herzegovina_in_Montenegro.svg By Bratislav (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1740. sukob Paštrovića i Crnogoraca oko ispaše stoke i naredba Mlečana da im se suprostave oružjem.
- 1740. (april) napad skadarskog Sulejman-paše na Kuče i Klimente. Oko 400 ljudi iz ova dva plemena zasužnjeno je u Skadru, a imanja i kuće popaljene.
- 1740. smrt Sulejman-paše, u Skadru. Vjerovalo se da je bio zaražen nekom bolešću, od 300 sužanja iz Kuča, Klimenata i Šestana, smješenih u prostoriji ispod njegovih odaja.
- 1740. kamen temeljac za novu crkvu sv. Nikole, u Perastu (završena je do 1800).
- 1741. podgorički i žabljački Turci često upadaju u Crnu Goru, a u izgledu je bio i veći napad. Crna Gora je u neprijateljstvu sa Turcima, ali i sa Mlečanima.
Stari grad Kotor
"(http://creativecommons.org /licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/ fdl.html)], via Wikimedia Commons
- 1741. (novembar) upad Crnogoraca i pljačka 3000 grla stoke u selu Uble, kod Risna. Venecija od Porte zahtjeva kažnjavanje Crnogoraca. Uzajamne pljačke i ubistva Bokelja i Crnogoraca, postaju češce pojave nego ranije, a intervencija promletačkog vladike Save ne može smiriti duhove.
- 1741. Gradska (Jusuf) Džamija (Gušmirska Džamija) prenešena u Bijelo Polje, iz pet kilometara udaljenog sela Jabučino , po povlačenju turske vojske.
- 1742. (april) pokušaj španskog vrbovanja Crnogoraca i mletačkih podanika iz Primorja, za vojnu službu u Kraljevini Dveju Sicilija (protivno mletačkim interesima).
- 1742. smrt istoričara Antuna Bizantija, u Kotoru. Predlagao je da se kritički pristupi Dukljaninovom i Orbinijevom djelu, kako bi se utvrdilo šta je u njima istorijsko, odnosno legendarno.
- 1743. (početak) skadarski Hasan-paša stiže u Podgoricu sa 800 ljudi, ali ne uspijeva naplatiti harač od plemena Kuča (nakon pregovora, zadovoljio se samo njihovim simbolicnim davanjem).
- 1743. (april) mitropolit Sava Petrović u Rusiji (Petrograd) ali mu nije ukazana počast kao predhodnom vladici, Danilu. Nije obavio značajnije političke razgovore i napustio je Petrograd 1744. U odsustvu, mitropolita Savu u Crnoj Gori mijenja cetinjski arhimandrit, Vasilije Petrović ("licnost kojega mnogo cijeni i poštuje krajina Crna Gora").
- 1743 - 1744. Za vrijeme odsustva vladike Save (put i boravak u Rusiji) arhimandrit Vasilije Petrović (Njeguši 1709 - Sankt Peterburg, 1766) svojim se političkim angažmanom nameće za prvu licnost u Crnoj Gori. U tom je priodu savladar sa vladikom Savom , a samostalno vlada od 1744 - 1766. godine.
- 1743. (oktobar) privremeno hapšenje crnogorskih glavara, prisutnih u Kotoru, na zasijedanju umirnog suda Mlečana i Crnogoraca. I pored davanja taoca od strane Crnogoraca, mletački Kotor je za njih ostao zatvoren grad.
- 1744. (april) Vasilije Petrović u Veneciji, gdje se zadržao četri mjeseca. Njegov zahtjev da se ukloni mletački providur u Kotoru, Bolica, kao i da se Crnogorcima omogući povremena trgovina u tom gradu - usvojen od strane Senata (22. avgust).
- 1744. (ljeto) Katunska nahija na ime harača, predaje dizdaru u Žabljaku 150 lakata svile ("paranguna").
- 1744. Teške optužbe crnogorskog mitropolita Save upućene na račun arhimandrita Vasilija Petrovića, što izaziva podjele u Crnoj Gori i tešku plemensku krizu.
- 1744. (21. maj) Gramata o pomoći Crnoj Gori, od strane ruske carice Jelisavete Petrovne.
- 1745. Marko IV, nadbiskup barski, do 1749.
- 1745. Nastavak sukoba izmedju dvije prve duhovne licnosti, crnogorskog vladike Save Petrovića i arhimandrita Vasilija Petrovića , oko prvenstva u Crnoj Gori. Teška plemenska kriza i razjedinjenost , ali na srecu Crnogoraca, Turci se u to vrijeme pokazuju najmanje opasnim. Vladika Sava (uz koga je bio i njeguški serdar Staniša Stanišić) čak i guvernaduru Crne Gore, Vukadinu Vukotiću, zamjera što je imao pismeni kontakt sa Venecijom (kotorskim providurom) mimo njegovog znanja.
- 1745. (septembar) Prčanjski dogovor, na sastanku vladike Save i generalnog mletačkog providura, Boldua, uz prisustvo crnogorskih glavara i arhimandrita Vasilija. Izražena je odanost Veneciji. Pobjeda promletačke politike vladike Save.
- 1746. sklopljen trogodišnji mir izmedju Crne Gore i Hercegovine (vodjeni su slični pregovori sa podgoričkim i spuškim agama).
- 1746. u jednom pismu crnogorskog Zbora Dubrovčanima, Crnogorci sebe predstavljaju kao sultanove podanike, sa znatnim privilegijama "u kojega carstva veliku slobodu imamo".
- 1747. nova, veća Crkva Uspenja Bogorodice, u Manastiru Podmaine, podignuta od strane crnogorskog vladike Save.
Manastir Podmaine (Podostrog)
By Островский Александр, Киев (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons
 Kameni grb
sa bunarske ograde
u manastiru Podostrogu (Podmaine)
iz 1747. godine
- 1748. velika glad u Crnoj Gori.
- 1748. pominjanje plemena Riđani, kada su tražili sjedinjenje sa Crnom Gorom (danas postoji selo Riđani i zaravan Riđanska rupa, u Nikšićkom polju).
- 1749. Lazar Vladanji, nadbiskup barski, do 1786.
 
Predstava grba (orao sa
uzdignutim krilima) na pečatu
"Mohura cijele Crne Gore" (1749)
- 1749 (23. april) otisak pečata sa jedne predstavke crnogorskih glavara kotorskom vanrednom providuru: sa dvoglavim orlom (sa krstom između) iznad lava u prolazu i natpisom "Mohur cijele Crne Gore". Stavljanje krsta umjesto krune je istorijska i politička stvarnost Crne Gore početkom XVIII vijeka: afirmiše presudnu ulogu Mitropolije u oslobodilačkoj borbi.
- 1749. (sredina decembra) umir Crnogoraca i Mlečana, u Kotoru, uz isticanje principa krivične odgovornosti pred svojim sudom. Na zahtjev Crnogoraca, Albanci iz Kotora (26 ljudi sposobnih za oružje) preseljeni su u Risan i Herceg Novi. Naime, Albanci nastanjeni u Kotoru maltretirali su i ubijali nenaoružane crnogorske ljude na pazaru. Najviše je bilo sukoba izmedju Njeguša i ovih mletačkih podanika. Nakon pogibije njeguškog kneza u Kotoru, njegovi rođaci iz osvete ubijaju gradskog ljekara. Za odmazdu Mlečani ruše sve kotorske njeguške kuće, na Gurdiću (osim vladičine). Sve crnogorske starješine stavljaju se na stranu Njeguša i od Mlečana traže udaljavanje mletačkih podanika Albanaca iz Kotora.
- 1749. odluka crnogorskih glavara da pleme Riđane prime u Zbor crnogorski.
- 1750. guvernaduri Radonjići. Guvernadur Vukadin Vukotić je zamijenio svoje zvanje sa serdarom Stanislavom Radonjićem,sa Njeguša, oko 1750. godine.
- 1750. pogoršanje mletačko-crnogorskih odnosa zbog vjerskih pitanja u Boki Kotorskoj. Uskraćivanje vjerskih prava crnogorskog vladike prema jednom djelu pravoslavnih u Boki (vladika Sava je po tom pitanju već nekoliko puta bio grubo udaljen iz Boke, što je on otrpio bez protesta).
- 1750. (oko) Škanjevića džamija u Baru (danas Stari Bar) izgrađena od strane Ahmet-bega Škanjevica, potomka poznate feudalne porodice iz Bara. Sagradio je i kameni most na rijeci Željeznici (stradao u zemljotresu, 1979) i više mlinova za masline i žito.
- 1750. (mart) protest Njeguša kod kotorskog providura, zbog nastavljanja maltretiranja i prebijanja Njeguša (posebno od strane Dobroćana i Škaljara) u ovom gradu.
- 1750. (oko) doseljavanjem, broj hrišćana u okolini Bara, povećao se sa oko 600 (1702. godine) na preko 6000.
- 1750. vlast u Crnoj Gori faktički preuzima vladika Vasilije Petrović (1709-1766) na predlog vladike Save i saglasnost Opštecrnogorskog zbora, a koji je i ranije vukao političke poteze prve ličnosti.
Fragment Cetinjske hrisovulje
By Vasilije III Petrović-Njegoš [Public domain], via Wikimedia Commons
- XVIII v. (sredina) Cetinjski ljetopis (istoriografski spis) pisan na crkvenoslovenskom jeziku (Cetinjski manastir).
Illyricum Sacrum
- 1751. Ilirikum sakrum
(lat. illyricum sacrum). Štampana prva sveska velikog djela crkvene istorije Balkana (enciklopedija crkvene istorije južnih Slovena). Do 1819. izašlo osam svesaka. Deveta sveska štampana je 1902 do 1909. godine.
- 1751. (kraj avgusta) obnavljanje (preko Paštrovića, Miloša Kažanegre) veze vladike Save sa napuljskim dvorom i sastavljanje predloga uslova seobe Crnogoraca u Kraljevinu Dvaju Sicilija. U maju 1753. sa brodom za Napulj poći će svega 25 crnogorskih kolonista (zbog protivljenja mitropolita Vasilija i mletačke vlade).
- 1751. vjerovatno najstariji crnogorski pasoš - pisana potvrda, izdata od strane vladike Save (Stanoju Humcu i Vučeti Martinoviću) prilikom pokušaja iseljavanja Crnogoraca u Kraljevinu Dvije Sicilije. Prepis originala čuva se u Državnom arhivu Venecije.
- 1751. (15. septembar) Simeon Končarević posvećen za hercegovačkog mitropolita, u Manastiru Dužima. Vladika Sava je smatrao da je trebalo on da ga posveti "a ne vladike koje su u tursko". Protiv posvećenja Končarevića je ustao i vladika Vasilije, dokazujući primat crnogorske mitropolije kao najstarije u Srbiji, Bosni i Bugarskoj.
- 1751. (septembar) trodnevno savjetovanje trebinjskog paše sa hercegovačkim komandantima, u Kosijerevu, u vezi sa budućim napadom na Crnu Goru.
- 1752. prva džamija u Mrkojevićima (pleme kod Bara) u Veljem Selu.
- 1752. (poslije) tvrđava Lesendro, izgrađena na Skadarskom jezeru (ostrvce pored veće Vranjine) od strane Turaka. Po prvom osvajanju od strane Crnogoraca, u XIX vijeku, vladika Petar II Petrovic Njegoš je obnovio tvrđavu i ojačao bedeme.
- 1753. Sat kula , vakuf Isa Jahja age Ibrahima Osmanova age, u Baru (danas Stari Bar) unutar zidina srednjovjekovnog grada.
- 1754. smrt kadije, pisca i velikog pjesnika, Hatem Šeih Ahmeda Akovalija, porijeklom iz Akova (Bijelo Polje). Poznato djelo mu je zbirka poezije na turskom jeziku, "Divan".
Palata Mazarović, u PerastuBy Gertjan R. (Own work) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1754. Perast raspolaže sa 44 velika broda, 393 mornara, 37 kapetana, poručnika i pomorskih oficira.
- XVIII vijek (sredina). Kasnobarokna Palata Mazarović, u Perastu.
- XVIII vijek (sredina). Palata Balović (nova) podignuta je nad slatkovodnim izvorom (tzv. boljun) Bizetina. U ovoj palati će, 1846. godine, Petar II Petrović Njegoš napisati pjesme: "Paris i Helena" i "Noć skuplja vijeka".
- 1754. (10. marta) vladika Vasilije (za vrijeme svog boravka u Rusiji) završava "Istoriju o Crnoj Gori".
- 1754. Definitivno učvršćivanje naziva Crmnica, od vremena vladike Vasilija Petrovića (ranije:Cermeniza, Cermenizia, Crnica, Cernica, Crvnica).
- 1755 (krajem) do novembra 1756. Mlečani izdaju tri naredbe da se crnogorski vladika Vasilije Petrović - pokuša otrovati (kao protivnik mletačkog uticaja u Crnoj Gori).
- 1756. boj na Čevu. Zbog odbijanja već dogovorenog plaćanja harača, pod komandom cehaje Ahmet-paše, osmanske snage (20000 vojnika) su krajem novembra (od Nikšića prema Ozrinićima) izvršile napad na Crnu Goru (suprostavilo se oko 5000 boraca) i uspjele osvojiti Čevo. Drugi turski odred je istovremeno iz Hercegovine, preko Grahova prodirao u Cuce.
Pod komandom gubernadura Stanislava- Stana Radonjića, u selu Predišu (Bjelice) je zaustavljeno dalje napredovanje osmanskih snaga, 3. decembra. Turci su se povukli iz osvojenog područja.
- 1756. Nikac od Rovina. U borbi na Čevu je učestvovao i bio ranjen Nikola od Rovina Tomanović (Rovine, Cuce , oko 1690 - Rudine nikšićke, posle 1756) crnogorski junak (poznat po četovanju kroz Hercegovinu). U navedenoj bici, Nikac je sa odredom od 30 ljudi uspio da prodre u osmanski logor i ubije Osman-pašu. Nije utvrđen datum smrti Nikca od Rovina, u sukobu sa nikšićkim Osmanlijama.
- 1756. jedna tartana, iz Dobrote, u luci Pirej uništava veliki turski šambek.
- 1757. ugovor u Onogoštu (kasnijem Nikšiću), o prekidu daljih ratnih dejstava Turske i Crne Gore. Crnogorci se i dalje nijesu pridržavali odredbe ugovora, koja se ticala plaćanja harača.
- 1757. Djelo "Suštinski opis Crne Gore" (kratki geografsko-istorijski prikaz Crne Gore) napisano u Sankt Petersburgu od strane Baljević (Stefana) Jovana, iz Bratonožića. Objavljeno jena Cetinju, tek po nalaženju, 1884. godine.
- 1757. pravoslavna Crkva rođenja presvete Bogorodice, u Perastu (obnovljena 1864).
- 1758 (17. marta) smrt gubernadura Crne Gore, Stanislava Radonjića (1659-1758) u Petrogradu.
- 1758. do 1762. godine, pominje se Vukajlo (Vukajle) Radonjić, kao gubernadur Crne Gore.
- 1760. spomen Crkve Velike Gospe, u Škaljarima.
Petar Želalić (kasniji prikaz bokeljskog pomorca)
- 1760. (19. septembra) pomorski kapetan Petar Želalić (1717 - 1811) iz Bijele, kao zarobljenik na turskom linijskom brodu "Velika Sultanija" u luci na ostrvu Kosu - organizuje pobunu 83 mornara (od kojih 11 Bokelja) preuzima komandu nad brodom i sa bogatim plijenom uspijeva doploviti na Maltu - gdje je imenovan za malteškog viteza.
- 1762. (17. jul) nakon 186 dana vladanja , zvanično, umro je od bolesti imperator Rusije,
Petar III Fjodorović. Nezvanično, ubijen je u zavjeri, koju je predvodila njegova supruga, Katarina. Rođen je u Kilu (Šlazving-Holštajn) 21. februar 1738. godine. Bio je sin Ane, kćerke Petra I i Karla Fridrika, vojvode od Šlezving-Holštajn-Gotorpa. Odgojen je u očevoj zemlji kao Njemac, preuzevši po Karlovoj smrti vojvodsku titulu. Još 1742. je proglašen za budućeg naslednika imperatorke Rusije, Jelisavete I. Sahranjen je u manastiru Aleksandar Nevski, a Katarina nije prisustvovala pogrebu. Nekoliko godina poslije njegove smrti, u Crnoj Gori je Šcepan Mali sebe proglasio carem Petrom III "koji je pobjegao iz tamnice", a isto je učinio i vođa kozačkog ustanka (1773-1775) Jemeljan Ivanović Pugačov.
- 1762. (početak juna) vladika Vasilije u najvećoj tajnosti putuje za Petrograd, kod buduće (od 28. juna) ruske carice Katarine II, ali mu je ona, po dolasku u Rusiju, otvoreno poručila da je nepoželjan (vjerovatno i zbog ranijeg katastrofalnog izvještaja Pučkova o Crnoj Gori). Crnogorcima je preporučila mir sa svojim susjedima. Ovo neraspoloženje ruskog dvora prema njemu, teško je palo vladici Vasiliju.
- 1762. (28. jun) na presto stupa Katarina II Aleksejevna (1729-1796) imperatorka Rusije i vlada do smrti. Poznata je i kao Katarina Velika.
- 1762 (26. avgusta) započeta gradnja nove župne crkve Sv. Eustahija, u Dobroti, nešto iznad postojeće (sa imenom istog sveca) koja se pominjala još od 1332. godine. Nacrt za novu crkvu je radio Mlečanin, Bartol Riviera. Završena je 1772. godine
(zvonik, građen u tri etape, započet je 1795. a završen početkom XX vijeka).
- 1762. teška privredna kriza i glad u Crnoj Gori. Pokušaji iseljavanja stanovništva. Pojedini Crnogorci bez uspjeha traže od Mlečana da ih nasele, čak i u oblasti Pulje (Italija). Od Venecije tražena pomoć u žitu nikada nije stigla (i pored molbe vladike Vasilija, upućene mletačkom generalu Marku Antunu Bubiću, iz Budve, da se zauzme kod vlasti Republike).
Stari most na Ribnici, ispod tvrđave
Depedogen u Podgorici (rimski, obnovljen
od strane Adži-paše Osmanagića, u XVIII vijeku)
By Rasho992 (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http:// creativecommons.org/ licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1762. (krajem) sudije u Budvi ne dozvoljavaju mitropolitu Vasiliju da održi bogosluženje u pravoslavnoj crkvi, u njihovom gradu. Vec duže vrijeme se vodi i spor izmedju Crnogoraca i Grka (nastanjenih u Kotoru) oko crkve sv. Luke (koja je podignuta za Crnogorce i Bokelje). Ovaj sukob doprinosi vecem zbližavanju svih pravoslavnih u Boki.
- 1763. Vukale Radonjić i pop Mojsije Plamenac počinju otvorenu borbu protiv vladike Vasilija, što je preraslo u borbu dvije crnogorske nahije: Katunske i Crmničke (tragično se završilo, sa obostranim žrtvama).
- 1763. (oko) glad i medjusobni sukobi - otjerali su mnogo naroda iz Crne Gore, daleko više nego što se to može utvrditi na osnovu postojece dokumentacije. Porodice iz Brda i Crne Gore, naseljavaju se oko turskih mjesta: Žabljaka, Podgorice i Spuža. Dvadeset porodica iz Cuca i Čeva, preseljavaju se u Nikšić i Trebinje. Drugi se sele u Pulju.
- 1763. Bušatlije (inače potomci Crnojevića) počinju upravljati Skadarskim pašalukom (Mehmed-paša, vladao je do 1779. i bio je otac skadarskog vezira Mahmut-paše Bušatlije, ubijenog od Crnogoraca u Bici na Krusima, 1796).
- 1764. Trospratna palata bratstva (kazade) Smekja, u Perastu.
- 1765. Vezirova džamija, u Gusinju (izgrađena od strane Kara Mahmud Bastalie).
- 1765. (krajem oktobra) vladika Vasilije preko Kijeva ponovo dolazi u Petrograd, ali ga carica nije posebno primila.
- 1766. Mihail Tarasov je od strane ruske carice upucen u Crnu Goru, sa gramatom i trogodišnjom pomoći Cetinjskom manastiru (od 1500 rubalja). O svojoj misiji u Crnoj Gori, Tarasov ce podnijeti poseban izvještaj. Izmedju ostalog navodi: da je u Crnoj Gori jedino slobodna Katunska nahija, dok ostale plaćaju harač Turcima; da je Cetinjska mitropolija samostalna i da je priznavala pećkog patrijarha sve do 1766. godine (kada je srpska crkva podvrgnuta Vaseljenskoj patrijaršiji u Carigradu). Takodje piše da Crnogorci mogu mobilisati 2000 ljudi, a Brdjani 4000 boraca, kao i to da su posebno Katunjani skloni četovanju. Najmučniji utisak na njega su ostavile zapuštene crkve. Konstatuje da je samo mali broj Crnogoraca odan Rusiji.
- 1766. (jun) vladika Sava je preživio svog pomoćnika, zamjenika i nesuđenog nasljednika Vasilija, pa preuzima teret upravljanja zemljom i crkvom.
- 1767. Ime Onogošt zvanično zamijenjeno imenom Nikšić, na predlog ajanskog vijeća bosanskog beglerbega.
- 1767. pojava Šćepana Malog u mletačkim Mainama, kao vidara.
- 1767. Raniji pećki patrijarh Brkić-Jovanović Vasilije (1719 – 1772) bježi u Crnu Goru. Bio zbačen od Osmanlija i zatvaran na Kipru, pa pobjegao u Kuče (gdje je podsticao plemena na borbu protiv Osmanlija). Sa Šćepanom Malim sarađuje naredne dvije godine. 1769. odlazi za Trst, a 1771. godine u Rusiju. Posvetio je za episkopa Arsenija Plamenca, a Njegoš ga opjevao u "Lažnom caru Šćepanu Malom".
- 1767. (25. septembar) pred kapijom Budve, od strane Teodosija Mrkojevića i Marka Tanovića, pročitan je Šćepanov proglas kojim se nagovještava "novo doba". Maine, Pobori i Brajići (opštine pod mletačkom vlašcu) prvi su podržali Šćepana i odmetnuli se od vlasti Republike.Skup glavara u Ćeklićima (Katunska nahija) 30. septembra, na kojem je Šcepan Mali (koji je bio u Mainama) pozdravljen kao ruski car. Zbor na Cetinju (17. oktobar) . Pročitana je Šćepanova poruka iz Maina. Na Zboru, za guvernadura Crne Gore biva izabran Joko Stanišić-Radonjić. Vec 23. oktobra, vladika Sava o pojavi Šcepana Malog izvještava ruskog poslanika u Carigradu, Obreskova, koji ga razobličava kao lažova i varalicu. Na jesen kaludjeri u sjevernoj Dalmaciji organizuju pomoć za Šcepana Malog, a o njemu se saznalo čak u Grckoj. Na mnogim evropskim dvorovima se živo komentarisao ovaj politički fenomen u Crnoj Gori. Sredinom novembra mjeseca, Senat naređuje mletačkom providuru da izda oglas na srpsko-hrvatskom jeziku , kojim se mletačkom podanicima pod prijetnjom smrtne kazne zabranjuje podržavanje ovog nepoznatog čovjeka.
- 1768. (sredina februara) Šćepan Mali je potpuni gospodar Crne Gore, a akcija njegovog razobličavanja od strane vladike Save je zakašnjela. Vladika Sava je privremeno pritvoren, kao i njegovi rodjaci, koji su prijetili novom gospodaru.
- 1768. 25. marta, ruska carica šalje gramatu Crnogorcima uz prijetnju da će ih lišiti "našega pokroviteljstva i nagrada" (gramata je dospjela do Kotora, ali ne u Crnu Goru).
- 1768. krajem aprila, Šcepan Mali prvi put dolazi iz Maina u Crnu Goru, na Cetinje, gdje održava savjetovanje sa glavarima. On zapovijeda život u slozi i prijateljestvu sa susjedima, izbor sudija za svako pleme (za gradjanske i krivične sporove) proklamujući da će krvna osveta biti kažnjavana progonstvom i konfiskacijom imovine. Od tada ce često putovati po zemlji.
- 1768. u maju, beglerbeg Rumelije sakuplja vojsku po cijeloj Rumeliji (evropskom djelu Turske) radi velikog pohoda na Crnu Goru. Po Mlečanima su Turci na Crnu Goru poslali 100000 ljudi, ali se smatra da ih je bilo upola manje (dva puta više nego što je Crna Gora imala stanovnika).
- 1768. (početkom septembra) Turska sa 50000 ljudi napada Crnu Goru iz tri pravca: od Nikšića, Podgorice i preko Crmnice. Glavnina crnogorske vojske, od samo 2000 ljudi, sukobljava se sa Turcima u prolazu kroz Ostroški klanac. Šćepan Mali je pobjegao u Ozriniće i tu nestao (što je poljuljalo njegov ugled u narodu, pa mu se zbog kukavičkog držanja prijašnji autoritet više nikada nije povratio). Nadjačani, Crnogorci su se odmah povukli. Bosanski vezir se ulogorio u Spužu, a Osmanlije teško poharale Bjelopavliće (preko 300 odraslih ljudi je pogubljeno, a oko 800 staraca i žena zarobljeno).
- 1768. Izgled zastave Šcepana Malog. Ova je zastava zarobljena u Ostroškom klancu od strane Turaka, nakon borbe sa Crnogorcima. Dubrovački trgovci (koji su se zatekli u turskom logoru) svjedocili su o izgledu ove crnogorske zastave, opisujuci je kao bijelu, sa crvenim rubnim okvirom i zlatnim krstom na vrhu koplja.
 Crnogorska zastava Šćepana
Malog, iz 1768. godine
- 1768. (kraj septembra) Bitka u Crmnici. U napadu na Crmničku nahiju, Osmanlije su izgubile 122 vojnika i sedam velikih ratnih zastava. I pored toga spaljuju selo Godinje. Crnogorci su imali 54 mrtva. Sljedećeg dana, nakon velike kiše (i neupotrebljivosti oružja) Turci se povlače - čime su odložene ove operacije protiv Crne Gore, do proljeća sledeće godine.
- 1768. (septembar) Porta objavljuje rat Rusiji.
- 1768. (26. septembra ) Mlečani ( Inkvizitorski sud) donose odluku o trovanju Šćepana Malog, kao državnog neprijatelja prvog reda.
- 1768. (pocetak oktobra) Zaposijedanje Maina, Pobora i Braića od strane mletačke vojske. Zapaljen je veliki broj kuća i uzeto preko 30 talaca. Preko 20 ljudi je osudjeno na po deset godina sužanjstva na galijama. Za glavnim krivcima, koji su umakli u Crnu Goru, raspisane su potjernice. I u samoj Boki je uhapšen veliki broj ljudi. Šćepana Malog Rusi smatraju nepoželjnim, Venecija opasnim, a Turci već od maja organizuju veliku kaznenu ekspediciju na Crnu Goru (u martu, bosanski vezir poziva vladiku Savu i crnogorske glavare da protjeraju Šćepana Malog, smatrajući da iza svega stoji neka evropska sila).
Crkva Svete Trojice, u Zelenici (XVIII vijek)
- 1768. (krajem) Šćepan Mali se stalno nastanjuje u Crmnici (gdje boravi stari mitropolit Sava i njegov naslednik Arsenije Plamenac). Tako je centralna vlast na kratko prenijeta u Crmnicu, uz negodovanje Katunjana.
- 1769. ruski proglas slovenskim narodima pravoslavne vjere za "svrgavanje turskog jarma".
Dio manastirskog kompleksa
u Reževićima (Paštrovići)
By Bratislav Tabaš (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0 )], via Wikimedia Commons
- 1769. (avgusta) dolazak Dulgorukova u Crnu Goru (ostao do 25. oktobra). Zbor na Cetinju (17. Avgusta; pročitan manifest Dulgorukova i proglas carice Katarine II balkanskim narodima) . Izvršeno privremeno hapšenje Šćepana Malog (pušten poslije neuspjelog pokušaja ruske organizacije crnogorskih, hercegovackih i brdskih plemena). Šćepan je izjavio vjernost ruskom dvoru.
- 1770. teška povreda Šćepana Malog, od mine, prilikom gradnje puta, od čega je ostao nepokretan.
- 1770. (27. oktobra) pismo mitropolita Save venecijanskom duždu, o šteti koju su nanijeli venecijanski činovnici manastiru Stanjevići i drugim mjestima.
-
1770. započeta gradnja Crkve Sv. Trojice (Manstir Reževići). Dovršena 1814. godine. Najočuvaniji je objekat u sastavu Manastira.
- 1772. Savić Barjanović, Crnogorac, podoficir u ruskoj službi, donosi instrukcije od ruskog dvora o formiranju oružanih organa vlasti u Crnoj Gori. Po tom upustvu, Šćepan je priznat za poglavara Crne Gore, a jedan Crnogorac iz Građana je postao komandant straže od 80 ljudi. Troja vješala su podignuta u raznim krajevima Crne Gore.
Manastir Donji Brčeli (Crmnica)
By Танович (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1773. (22. oktobra) smrt Šćepana Malog, u manastiru Donji Brčeli (Crmnica). Gospodar Crne Gore je ubijen na spavanju, od strane sluge (Grk Stanko Palikarda , kojem je skadarski paša obećao povratak u rodno mjesto). Sahranjen je u manastirskoj crkvi sv. Nikole , u Brčelima(Crmnica).
- 1773. Teodosije Mrkojević (1720/30 - 1800) iguman manastira Maine, poslije smrti Šćepana Malog, ostaje uticajna licnost u Crnoj Gori (Bio je u službi kod vladike Save, Vasilija Petrovića i Šćepana Malog).
Stao je na stranu vladike Petra I u sukobu sa guvernadurom Jovanom Radonjićem (1788). Svečanim govorom ispred Cetinjskog manastira, pozdravio je pobjedu Crnogoraca na Krusima (septembra 1796).
- 1773. uspon Jovana Radonjića (1747 - 1803) kao guvernadura Crne Gore
(nakon smrti Šćepana Malog). Postaje najuticajnija ličnost u Crnoj Gori i upravlja spoljnom politikom. Godine 1779. i 1781. vodi pregovore sa Austrijom, pokušavajući Crnu Goru odvojiti od uticaja Rusije. Od 1794. slabi njegov uticaj, koji je 1798. potpuno suzbijen od strane vladike Petra Prvog Petrovića Njegoša. Njegovo učešće u bitkama na Martinićima i Krusima bilo je zapaženo.
- XVIII vijek (druga polovina) U Kotoru postoje sedam katoličkih samostana (4 muška i 3 ženska) i 30 katoličkih crkava.
- 1773. završena gradnja Crkve Sv. Eustahija, u Dobroti(zvonik, građen u tri etape, započet je 1795. a završen početkom XX vijeka).
- 1776. Palata Beskuća (porodica iz Prcanja) u Kotoru. Pretpostavlja se da je sagrađena na mjestu kuće znamenite porodice Bizanti. Porodica Beskuća je nestala pocetkom XIX vijeka.
- 1776. Crkva Svetog Ivana Krstitelja, u Bogišićima (Krtoli - Luštica) pripala je katolicima. Najprije su je koristili pravoslavci (oltarom je okrenuta ka istoku) a jedno vrijeme zajedno sa katolicima (podatak iz 1704. godine). Pravoslavni su odustali od njenog korištenja i odmah do nje izgradili crkvu Svetog Jovana. Na djelove starije crkve ukazuju sačuvani djelovi živopisa (vizantijski stil) iz XIII vijeka. Više je puta obnavljana (konačan oblik je iz XIX vijeka). Stradala je u zemljotresu (1979) a poslednja obnova bila je 2005. godine.
- 1776. pravoslavna Crkva Svetog Jovana Krstitelja, u Bogišićima (Krtoli - Luštica). Osvetio je Sava Petrović Njegoš, mitropolit crnogorski.
Džamija Marinareve (pomoraca)
u Ulcinju (Mala plaža) iz
1779. godine (sagrađena od strane
skadarskog Ibrahim-paše Bušatlije,
brata Mehmed-paše)
By Ammartivari (Own work, scanned from an old picture) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
- 1776. (25. jul) Dozvola mletačkog dužda Alviza Moceniga, za gradnju velikog hrama Uspenja Presvete Bogorodice, u Manastiru Savina (Herceg Novi). Iste godine je dozvolu dao i crnogorski mitropolit, Sava Petrović Njegoš. Gradnju vršio korčulanski majstor Nikola Foretić.
- 1779. skadarski vezir Mahmut-paša Bušatlija, teži stvaranju nezavisne države, koja bi obuhvatala Crnu Goru, Bosnu i Hercegovinu, Dubrovačku republiku, Mletacko primorje od Nevesinja do Spiča, Staru Rašku, Kosovo i Metohiju, Makedoniju sa Solunom, Albaniju, Epir i Tesaliju.
- 1779 (vjerovatno) mala palata Lučić – Kolović – Matikola, u Perastu.
- 1780. rođen Mojsije Zečević (1780. Vinicka-Berane - 1850) budući iguman manastira Đurđrvi Stupovi, svetovni i duhovni vladar plemena Vasojevića. Pouzdan prijatelj i saradnik Petra I i Petra II Petrovića Njegoša, obnovio je "Vasojevićki zakon u dvanaest tačaka" i obavljao državne i svetovne poslove u vrijeme vladike Rada.
- 1780. Arhimandrit Petar (budući vladika Petar I Petrović) u Crnu Goru iz Rusije donosi krompir (u "Grlici" iz 1836. godine - značajan datum za istoriju Crne Gore).
 
Pečati mitropolita i vladike Save
Petrovića Njegoša, iz 1777. i 1779. godine
- 1781. (7. mart ) smrt vladike Save. Sahranjen je u porti Cetinjskog manastira.
- 1781. Arsenije Plamenac, mitropolit cetinjski (crnogorski) do smrti, 1784. godine. Tražio je oslonac na Austriju i bio u sukobu sa guvernadurom Jovanom Radonjićem. Učestvuje u izmirenju zakrvljenih crnogorskih plemena, posebno Rišnjana, Njeguša i Krtoljana (1781. i 1782. godine) i posreduje u trgovačkim sporovima.
- 1782. Kotoranin Marko Bolica, kavaljer od Svetog Marka, zapovjednik je mletačke flote na Levantu. Ubrzo nakon njega, ova poznata porodica je izumrla.
- 1784. (15. maja) smrt vladike Arsenija Plamenca, u Brčelima. Sahranjen je u Gornjem manastiru, pored ranijeg vladike iz Crmnice, Rufima III Boljevića.
|
|
